Ağrılar ve tedavisi

Bir kanser hastalığının ilerlemiş evrelerinde hastanın hissedeceği ağrılar bir sorun teşkil edebilir ve yaşam kalitesini önemli kapsamda olumsuz etkileyebilir. Tümörün veya metastazlarının ağrıya neden olmaları durumunda doğrudan tedavi edilmelerinin mümkün olmadığında, ağrıya karşı etkili tedbir alınması bu durumda en önemli yöntemlerden biridir. İyi bir ağrı terapisi hastanın bireysel ağrı durumuna göre ayarlanmıştır. Önemli olan, hastanın kendi hissettikleridir. Kendisi bir ağrı terapisinin iyi ve yeterli olup olmadığına ilişkin karar verir.
Mevcut ilaçlar ve metotlarla tümör ağrıları çoğunlukla iyi dindirilebilmektedir. Tedavi, olanakların çerçevesinde hap veya damla, bazı durumlarda pflaster ile uygulanmaktadır. Ağrıların çok olduğu durumlarda opiyoitler kullanılmaktadır. Morfin grubuna ait olan bu maddeler en etkili ağrı ilaçlarıdır. Günümüzde opiyoitler, birkaç yıl önceki durumla kıyaslandığında, artık pek çekingen kullanılmamaktadır ve reçeteyle verilmesi, geçmişle kıyaslandığında, çok daha kolaydır. Opiyoitler grubuna ait olmayan ilaçların ağrı kesici etkisi yeterli olmadığı durumlarda, daima opiyoitler kullanılmaktadır.

Bağımlılıktan korkmak gerekmiyor

Sadece ağrıların yeniden meydana geldiğinde almanın yerine, ağrıların iyi ve sürekli kesilmesi amacıyla, ilaçların belirli bir zaman planı çerçevesinde alınması önemlidir. Kanser hastalarının bağımlılıktan yine de korkmaları gerekmemektedir; bununla birlikte ilaçların düzenli şekilde ve önleyici tedbir kapsamında alınmaları, ağrıların aşırı boyutlara ulaşmamalarını sağlamaktadır. Haplar, damlalar veya pflasterler yeterince etkilemediğinde veya rahatsızlığa yolaçtığında, opiyoitler sürekli enfüzyon olarak verilebilmektedir: cildin altında bir damara veya bazı durumlarda doğrudan omur iliğinin yakın çevresine. Kateter bir pompaya veya cildin altına yerleştirilmiş olan ve ilacın düzenli ve sürekli verilmesini temin eden bir depo sistemine bağlıdır. "Hastanın denetlediği terapi" (HDT) olarak adlandırılan bu yöntemle hastalar pompayı kendileri kullanabilmektedir ve gerektiği şekilde dozajı ayarlayabilmektedir.

Kemik metastazlarına ışın tedavisi

Kemik metastazları dolayısıyla meydana gelen ağrılara karşı dıştan verilen ışınla doğrudan tedavi mümkündür. Hastalanmış kemik dokusunda yoğunlaşan ve içten ışınlayan (radyonuklid terapi) radyoaktif maddelerin verilmesi de ağrıya yolaçan kemik metastazlarına karşı olumlu etki yaratabilmektedir. Bisfosfonatlar da metastazların sebep olduğu kemik ağrılarını dindirmektedir.
Tıbbi tedavi sona erdikten sonra, birçok hastanın ilkönce güvensizlik hissettikleri bir dönem başlamaktadır. Birçok soru meydana gelmektedir: Sağlığımı koruyabilecek miyim? Tedavinin uzun süreli neticeleri olacak mı? Daha çok iyileşmem ve hastalığın yeniden belirmesini engellemek için ne yapabilirim? Hastalık yeniden belirirse ne olacak? Nasıl yeniden "normal" yaşayabilirim? Onkolojide müteakip yöntemler, kanser hastalarını geniş kapsamda destekleme görevini üstlenmiştir. Bu göreve müteakip muayeneler, psikolojik ve de sosyal danışmanlık ve refakat, hastalık veya terapi nedenli sonuçların engellenmesi ve dindirilmesi ve de rahabilitasyon yöntemleri dahil olmaktadır.
Doktor, müteakip muayenede hastalıkla ilgili sorular ve de hasta yakınlarının veya aile mensuplarının hastalığın sonuçlarıyla nasıl yaşayabilecekleriyle ilgili olarak danışmanlık görevindedir. Gerektiğinde, psikologlara veya kanser hastalarına ilişkin bakım ve desteğe uzman danışmanlık yerlerine başvurulabilmelidir.

Müteakip muayeneler

Tedavinin sona ermesinden sonra, bir adjuvant kemoterapi uygulanmış ise, ameliyattan en geç altı ay sonra, düzenli denetim muayenelerine gidilmesi önerilmektedir. Bu muayeneler özellikle hastalığın yeniden yerel sınırlı belirmesini zaman kaybetmeden görmeyi hedeflemektedir, örneğin bir yerel residif veya diğer memete bir yeni karsinom halinde. Müteakip muayene tarihleri daha önce verilen tümör tedavisinin muhtemel sonuçlarını ve yan etkilerini denetim altında tutmaya da yaramaktadır. Rahatsızlık hissetmeyen ve semptomları (hastalık belirtileri) olmayan hastalarda uzak metastazların yoğun şekilde aranması, güncel bilgi standartları gereğince tedavi olanakları açısından genel olarak avantaj sağlamamaktadır.

Ana hatlar gereğince müteakip muayene

Önerilen müteakip muayenelerin türü ve zaman aralıklılarıyla ilgili olarak: İlk üç yıl içerisinde her üç ayda bir, dördüncü ve beşinci yılda her altı ayda bir muayeneler yapılmaktadır. Hastalığın beş yıl sonra yeniden belirmemesi durumunda muayenelerin yıllık aralıklarla yapılması yeterlidir. Her görüşmede doktor durumu dakik olarak incelemektedir ve bedeni muayene etmektedir. Bu muayene esnasında meme alanı, meme duvarı ve memenin lenf akış yolları dokunma yöntemiyle muayene edilmektedir. Ameliyat edilen tarafa ait kolun muhtemelen bir lenf tıkanılığı dolayısıyla şişik olması, karaciğerin büyümüş olması ve kemik yapısının hangi durumda olduğu muayene edilmektedir. Memenin kalmasını destekleyen bir ameliyat sonrası ilgili memenin ilk üç yıl içersinde her altı ayda bir mammografisi çekilir, sonra yılda bir defa. Hasta olmayan memenin mammografisinin yılda bir defa çekilmesi ilk baştan yeterlidir.
Sadece metastazların bulunmasına dair somut şüphe mevcut olduğunda, aletlerle ve tıbbi laboratuvar olanaklarıyla daha yoğun muayeneler yapılmaktadır. Daha iyi diyagnoz ve terapi olanakları sayesinde metastazların günümüzde daha erken bulunabileceği ve daha başarılı tedavi edileceği savunulmakla, müteakip muayenelerin yoğunlaştırılmasını bu ara talep edenler de vardır. Ancak bu talep yeni araştırmalarla kanıtlanmış değildir. Dolayısıyla aletlerin kullanımının veya tümör marker yönteminin uygulanmasının, herhangi bir somut neden olmadan muayeneye dahil edilmesi açısından çekimser kalınması gerekir.

Rahatsızlıklar veya metastazlar olduğunda yöntem

Rahatsızlıklar veya şüpheli bir bulgu olduğunda hedeflenen aydınlatmaya ek olarak muayeneler yapılmaktadır. Doktorun yaptığı muayeneden bağımsız olarak, kadınlar memelerini kendileri dokunarak incelemesini öğrenmelidir ve bunu düzenli aralıklarla yapmalıdır.
Bir hastada daha önceden metastazlar mevcut olduğunda veya zamanla bir metastaz durumu meydana geldiğinde, müteakip muayenelerin bireysel duruma göre uyum sağlaması gerekmektedir.