Yukarıda söz edildiği gibi, kanserin evresi, gerek tedavinin belirlenmesinde gerekse tedaviye yanıtta en önemli kriterdir. Bu nedenle kanser tanısı konduktan sonra evreleme tetkikleri yapılır.

·       Bilgisayarlı tomografi: Vücudun çeşitli bölgelerinin kesitler halinde röntgenlerinin alınıp ayrıntılı incelemesidir. Bu işlem sırasında görüntünün daha da ayrıntılı olması için kimi zaman, damar içine ilaç da verilebilir.

·       Lenf bezi biyopsisi:lenf bezinin bir parçası veya genellikle tamamıonın çıkarılıp, patoloji laboratuarında, mikroskop altında incelenmesidir. Kolorektal kanserler için bu işlem, ameliyat sırasında yapılır.

·       Kan sayımı:alınan kan örneğinin aşağıdakiler açısından incelenmesidir:

a)    Alyuvar, akyuvar ve trombosit sayıları

b)    Alyuvarlardaki Hemoglobin (kanda oksijeni taşıyan madde) miktarı

c)     Alyuvarların kan örneğinin ne kadarını oluşturduğu (hematokrit)

·       CEA (karsinoembriyonik antijen) testi: Bağırsak hücrelerinin kana salgıladığı bir antijen olan CEA yı kanser hücreleri daha fazla salgılamaktadır. Bu yüzden miktarı kanserin yayılımı açısından fikir verir.

·       MR (manyetik rezonans):  Güçlü manyetik alana maruz bırakılan vücut bölgelerinin ayrıntılı görüntülerinin alınmasıdır. Bu çekim öncesinde damar içine uygulanan gadalinyum denen madde kanser hücreleri etrafında toplanarak daha parlak görünmelerini sağlar. Halk arasında ingilizce okunuşuyla “emar” olarak adlandırılmaktadır.

·       Akciğer filmi:  Akciğerlerin röntgenle değerlendirilmesidir.

·       Cerrahi:Kitle ve çevre dokuların, barsağın bir bölümüyle birlikte çıkarılmasıdır. Böylelikle mikroskopik olarak tümörün çevreye yayılımı değerlendirilir.

·       PET:  Küçük bir miktar radyoaktif şekerin, damardan verilmesinden sonra çekilen bilgisayarlı tomografilerde, tüm vücutta, daha fazla şeker tüketen kanser hücrelerinin daha parlayarak tesbit edilmesini sağlayan son derece etkin bir yöntemdir.

Kanserin yayılma yolları

Kanser üç yolla yayılır:

a)    Doğrudan yayılım: tümörün çevre normal dokuya ilerlemesidir.

b)    Lenf sistemi yoluyla: kanser hücrelerinin lenf sistemine geçip, lenf bezleri ve lenf kanallarıyla vücudun diğer bölgelerine yayılmasıdır.

c)     Kan yoluyla: : kanser hücrelerinin, kılcal damarlara girerek, vücudun diğer bölgelerine yayılmasıdır.

EVRELER

Evre 0 (Karsinoma in-situ)

Kanser hücreleri, yalnızca bağırsağın en iç tabakası olan “mukoza” ya sınırlıdır.

Evre 1

Kanser hücreleri, bağırsak duvarının mukozasını aşmış ve submukoza denilen bir iç tabakaya yayılmışlardır.

Evre 2

Evre 2 A, B, C olmak üzere 3 alt evrede incelenir:

Evre 2A: Kanser hücreleri, bağırsağın kas tabakasına yayılmış, ancak, seroza denilen en dış kısmı geçmemiştir.

Evre2B: Kanser hücreleri, serozayı aşmış, ancak, komşu yapılara yayılmamıştıır.

Evre2C: Kanser hücreleri, komşu organ ve yapılara yayılmıştır.

Evre’nin 2 olabilmesi için, çıkartılan hiçbir lenf nodunda kanser bulunmamalıdır.

Evre 3:

Evre 3, yine A, B ve C alt evrelerine ayrılır:

Evre3A:

·       Kanser, bağırsağın kas tabakasına yayılmış ve çıkartılan 1-3 lenf bezesinde kanser hücreleri bulunmaktadır. Veya,

·       Kanser, submukozya kadar yayılmış ve çıkartılan 3-6 lenf bezesinde kanser hücreleri tesbit edilmiştir.

Evre3B:

·       Kanser, bağırsağın en dış tabakasına ulaşmış, ancak komşu organ ve yapılara yayılmamış ve çıkartılan 1-3 lenf bezesinde kanser tesbit edilmiştir. Veya,

·       Kanser bağırsağın kas tabakasına girmiş,  ve çıkartılan 4-6 lenf bezesinde kanser tesbit edilmiştir. Veya,

·       Kanser submukozaya girmiş ve 7 ve fazla lenf bezesinde kanser hücreleri bulunmuştur.

Evre3C:

·       Kanser, serozaya ulaşmış, ancak komşu organ ve yapılara ulaşmamış ve 4-6 lemf bezesinde kanser tesbit edilmiştir. Veya,

·       Kanser, bağırsak kaslarına yayılmış ve 7 ve fazla lenf bezesinde kanser hücreleri bulunmuştur. Veya,

·       Kanser, komşu organ ve yapılara yayılmış ve en az 1 lenf bezesinde tesbit edilmiştir.

Evre 4:

Kanser, bağırsağın uzağındaki organlara veya lenf bezelerine yayılmıştır

Evre 4 A ve B olmak üzere 2 alt gruba ayrılmaktadır:

·       Evre 4A: Kanser bir uzak organ veya uzak bir lenf bezesine yayılmıştır.

·       Evre4B: Kanser birden fazla uzak organa yayılmıştır.